door Joop van Lankvelt en Gerard van de Hei
Berkers Verbunt was een boek- en handelsdrukkerij in Asten, N.Br. van de firmanten Adriaan Berkers en Aloysius Verbunt, en heeft onder die naam bestaan van 1904 tot 1907. Ze is nu nog vooral bekend door de uitgave toentertijd van een serie van 675 genummerde prentbriefkaarten van Noord-Brabantse en Noord-Limburgse dorps- en stadsgezichten. De geschiedenis van het bedrijf is gedetailleerd vermeld op Wikipedia [1], en via Delpher [2] kun je vele krantenknipsels van die tijd inzien die die geschiedenis illustreren.
De prentbriefkaarten geven door de mooie en scherpe foto’s en fraaie druktechniek, toen ‘tinto-novum’ genoemd, een bijzonder beeld van het dorps- en stadsleven, gebouwen en platteland van de jaren 1905-1907.
De originele Berkers-Verbunt-prentbriefkaarten zijn erg gewild (en prijzig) bij verzamelaars.
Boekel en Huize Padua
Er zijn zes Berkers-Verbunt-prentbriefkaarten van Boekel, en vijf van Huize Padua. Elke kaart heeft de tekstopdruk ‘Kunsthandel Berkers Verbunt, Asten N.Br.’ of ‘Kunstinrichting Berkers Verbunt, Asten N.Br.’ gevolgd door het nummer en het onderwerp van de kaart. Op de vijf kaarten van Huize Padua staat steeds abusievelijk vermeld: ‘Handel bij Gemert’ in plaats van Huize Padua of Boekel. De vijf kaarten van Huize Padua hebben als nummer 415 t/m 419 en de zes van Boekel 470 t/m 475.
Kaart 415 t/m 419 zijn foto’s van Huize Padua in Boekel (en dus niet van Handel zoals abusievelijk op de kaarten vermeld staat). De oorsprong van Huize Padua ligt in de ‘Kluis’, een broederhuis dat in 1742 in Boekel werd gebouwd, in het gods-dienstvrije Land van Ravenstein, net over de (lands)grens met Gemert-Handel. Het was het onderkomen van een broedergemeenschap die zich bezig hield met onderwijs, kosteren, hosties bakken, kaarsen maken, brouwen en de land- en tuinbouw. In 1826 begonnen deze Broeders Penitenten met de krankzinnigenzorg. Dat groeide uiteindelijk uit, met ‘ontelbare’ uitbreidingen en veranderingen, tot psychiatrisch ziekenhuis Huize Padua, en later het huidige GGZ Oost Brabant. Op de foto een van de vele gebouwen van Huize Padua, het Mariapaviljoen, aan de Daniël de Brouwerstraat; gefotografeerd vanaf het weiland van de boerderij er tegenover.
Het zou illustratief geweest zijn als in deze serie foto’s van Huize Padua ook een luchtfoto had gezeten; dat zou de veelheid van de dicht op elkaar staande grote monumentale gebouwen beter duidelijk hebben gemaakt. Op en rond het terrein van Huize Padua hebben nu nog zeven gebouwen en objecten de status van rijksmonument en drie van gemeentelijk monument. Op de foto, achter de ommuring het Josephpaviljoen, aan de Daniël de Brouwerstraat; gefotografeerd vanaf de toen nog met grind verharde weg richting Handel. Het Josephpaviljoen werd gebouwd vanaf 1843 en hierin was de 3e-klas bedverpleging ondergebracht. Het werd afgebroken in 1990.
Een panoramafoto van drie van de monumentale gebouwen van Huize Padua aan de Daniël de Brouwerstraat. Links op de voorgrond de boerderij die nog net zichtbaar was op kaart 415, en aan de overkant van de weg het Mariapaviljoen van kaart 415. Het Mariapaviljoen werd gebouwd vanaf 1892 en hierin was 1e-, 2e- en 3e-klas verpleging ondergebracht. Het werd afgebroken in 1972. In het midden, achter de ommuring, de kapel van Huize Padua, gebouwd in 1897; nu een rijksmonument. Rechts, iets verder terug van de weg, het Franciscuspaviljoen, gebouwd vanaf 1886. Hierin was de 3e-klas verpleging voor onrustige patiënten ondergebracht. Het werd afgebroken in 1974. (Vóór het Franciscuspaviljoen, vlak aan de weg, werd in 1923 het Broederhuis gebouwd. Dat gebouw staat er nog steeds en is nu een rijksmonument.)
Gezicht op de achterzijde en zijgevel van Villa de Hanekamp, in ca. 1890 gebouwd, en tientallen jaren lang het woonhuis van de geneesheer-directeur van Huize Padua. Het pand, huisnummer 28, staat ten opzichte van Huize Padua aan de overkant van de Daniël de Brouwerstraat. Het is nog steeds in gebruik door Huize Padua en is nu een rijksmonument.
De laatste foto uit de serie van Huize Padua, met opnieuw het Mariapaviljoen en daarnaast de kapel, gefotografeerd vanaf de Daniël de Brouwerstraat richting Handel.
Bronnen:
www.wikipedia.nl 2. www.delpher.nl
Heemkundekring Sint Achten op Boeckel; prentbriefkaarten uit archief en fotoarchief.